अत्रीले बिन्ति येति गरि कन अगुवा शिष्य धेरै खटाया।

केही रस्ता त आफैं पनि पछि पछि गै रामलाई पठाया।।

एक् कोस् तक् पौंचदामा बडि नदि बहँदी नाउले तर्नु पन्र्या।

मिल्थिन् त्यो तारि फर्क्या मढितिर ऋषिका शिष्य सब् फिर्नु पन्र्या।।3।।

यस्ता बात् गरि राम लक्ष्मण तहाँ हिंड्थ्या तयारी भई।

एक् सुन्दर् वनमा तलाउ मिलि गो ठूलो छ कोस् वन् गई।।

ठण्डा जल् तहिं पान् गरेर रघुनाथ् छाया बस्याथ्या जसै।

आयो ताहिं विराध राक्षस ठुलो डर् दीन लाग्यो तसै।।5।।

राक्षस्का इ वचन् सुनी प्रभुजिले नाम् काम् बताया सबै।

बाँच्नै मन् छ भन्या सिता र हतियार् छोडेर जाऊ उसै।।

यस्तो बोलि सिताजिलाइ लिन सुर् बाँधेर राक्षस् जसै।

दौडेथ्यो रघुनाथले पनि ति हात् दूवै गिराया तसै।।7।।

घस्री घस्रि उ सर्दथ्यो प्रभुजिले काट्या तहाँ सिर् पनी।

विद्याधर्गण हो छुटोस् अब सराप् जावस् परम्धाम् भनी।।

राक्षस्देह मर्यो सराप् पनि टर्यो विद्याधरै फेर् भयो।

श्री राम्को स्तुति खुप् गरेर खुसि भै फेर् स्वर्ग लोक्मा गयो।।9।।

ताहाँ श्री शरभङ्गले प्रभुजिमा तन् मन् वचन् सब् धरी।

आफ्नू कर्म जती थियो तहिं तती सम्पूर्ण अर्पण् गरी।।

अस्सल् ताहिं चिता बनाइ हरिको दर्शन् नजर्ले गरी।

ताहाँ देहदहन् गरी चलिगया संसार सागर् तरी।।11।।

बिन्ती सब् ऋषिले गर्या हजुरमा हाम्री विपत्ती पनी।

देख्या पूर्ण दया हून्या थिइ बहुत् आपत् रह्याछन् भनी।।

जाऊँ सब् ऋषिका मढी मढि विषे वाहीं गई यो दया।

होला चित्त विषे भनी ति ऋषिले भन्दा प्रभूजी गया।।13।।

राक्षस्का छलले बहुत् ऋषि मर्या भन्न्या कुरा यो सुनी।

ताहाँ सब् ऋषिलाइ राखि सबका साम्ने प्रतिज्ञा पनी।।

सब् राक्षस्हरुको म नष्ट गरुँला भन्न्या प्रभूले गर्या।

खूसी मन् हुन गो र ताहिं ऋषि ता आनन्दमा सब् पर्या।।15।।

सायुज्यै मुक्ित मिल्ला तिमि कन सुन यो देह जैले त छुट्ला।

भन्न्या आज्ञा प्रभूको सुनि कन अब ता कर्मको पाश टुट्ला।।

भन्न्या यो मन् ऋषीको हुन गइ बहुतै चित्तमा हर्ष पाया।

सीताराम्ले अगस्ती सित गइ कछु दिन् बस्न मन्ले चिताया।।17।।

तहाँ देखी सीतापति उठि सबेरै चलि गया।

अगस्ती काहाँ छन् भनी खबर ली दाखिल भया।।

अगस्तीले खुस् भै स्तुति गरि बहुत् मन् पनि धर्या।

विराट् रुप्ले वर्णन् गरि कन त पूजा पनि गर्या।।19।।

आठ् कोसमा असल पञ्चवटी भन्याको।

आश्रम् असल् छ रमणीय बहुत् बन्याको।।

ताहीं बसेर कछु दिन् तिमिले बिताऊ।

सब् साधु माथि करुणा तहिं गै चिताऊ।।21।।

जान्थ्या प्रभू अलिकती पर केहि जाई।

जङ्गल् विषे अधिक वृद्ध जटायुलाई।।

देख्या र राक्षस भनी कन मार्नलाई।

माग्या धनू प्रभुजिले र लिला जनाई।।23।।

श्री रामले पनि तहाँ अति खूसि मन्ले।

आनन्द निर्भय दिया पछि फेरि तिन्ले।।

ख्वामित् शरण् छु भनि खुप् सित बिन्ति लाया।

श्री राम् तहाँ पछि त पञ्चवटी त आया।।25।।

एकान्त देखि कन लक्ष्मणले चरण्मा।

बिन्ती गर्या रघुपते म त छू शरण्मा।।

ज्ञान् कुन् कहिन्छ भनि कुन् त कहिन्छ विज्ञान्।

जान्दीन केहि म विषे त ठुलो छ अज्ञान्।।27।।

यै ज्ञान् कहिन्छ सुन येहि कहिन्छ विज्ञान्।

यो रित् गरी कन बस्या हुँदि छुट्छ अज्ञान्।।

खोलेर येहि रितले प्रभुले बताया।

लक्ष्मण्जिले पनि तहिं सब तत्त्व पाया।।29।।

नाम् सब् कह्या प्रभुजिले जब नाम सूनी।

ऐल्हे म भज्दछु पती भनि येति गूनी।।

बिन्ती गरी म कन पत्नि बनाइ लेऊ।

कन्दर्पको कठिन ताप छुटाइ देऊ।।31।।

साँचो भन्या भनि त लक्ष्मणका नजिक् गै।

आयाँ म पत्नि हुन येति भनेर खुस् भै।।

सून्या वचन् सकल लक्ष्मण्ले र ताहाँ।

दास् हूँ म ता म सित कुन् सुख मिल्छ याहाँ।।33।।

भार् हर्न बीज् प्रभुजिले तहिं रोप्न आँट्या।

लक्ष्मणजिलाइ भनि नाक र कान् कटाया।।

आज्ञा लि लक्ष्मणजिले पनि काटि दीया।

भागी डराइ कन भाइ जहाँ त थीया।।35।।

राक्षस् भनी प्रभुजिले तहिं चाल पाया।

लक्षमण्जिलाइ तहिं काम् प्रभुले अह्राया।।

हे भाइ आज तिमिले इ सिताजिलाई।

गूफा विषे लगि बसी रहु जल्दि जाई।।37।।

यस्तो हुकुम् हुन गयो र सिताजिलाई।

लक्षमण्जिले सँग लिई कन जल्दि जाई।

गूफा विषे बसि रह्या रघुनाथ् तयारी।

चाँडै भया धनु र बाण्हरु ठिक्क पारी।।39।।

तिन्का ति सर्व हतियार्हरू काटि टारी।

सम्पूर्ण राक्षसहरू कन जल्दि मारी।।

काट्या खर त्रिशिर दूषणलाइ ताहाँ।

सम्पूर्ण राक्षस सक्या घरि चार माहाँ।।41।।

रावण् जहाँ छ उहिं पौंचि विलाप गर्दै।

सब् भाइ बन्धुहरुका मनलाइ हर्दै।

देख्यो तहाँ बहिनिलाइ त नाक् गयाकी।

त्यो फेरि बुच्चि पनि कान न भै रह्याकी।।43।।

जस्ले त नाक् सित इ कान् आज काट्यो।

हे बैन्हि जान सुन त्यो अब मर्न आँट्यो।।

यस्ता वचन् सुनि र नाम समेत् बताई।

सीता र लक्ष्मण सहित् रघुनाथलाई।।45।।

आई रह्याँछु म त खुप् सित मन् डराई।

फिर्छन् ति सर्व ऋषिलाइ त खुस् गराई।।

आश्चर्य मानि कन दौडि म याहिं आयाँ।

विस्तार् पनी हजुरमा सब बिन्ति लायाँ।।47।।

ल्याऊ समर्थ छ भन्या तिमि आज जाऊ।

साम्ने त हर्न छ कठिन् तिमि मन् न लाऊ।।

एक् युक्तिले छल गरी कन हर्नु पर्ला।

साम्ने कदापि न गया तहिं देह मर्ला।।49।।

सामान्य मानिस भया कसरी ति मार्या।

लस्कर् खर त्रिशिर दूषण छुट्टि पार्या।।

सामान्य होइन इ ता परमेश्वरै हुन्।

नाहीं त भाइहरुका अघि टिक्तथ्यो कुन्।।51।।

येती विचार् गरि तर्यो र समुद्र पारी।

मारिच् जहाँ छ ऋषिका सरि रूप धारी।।

पुग्यो तहाँ र रथ राखि नजिक् गयाको।

विस्तार् गर्यो खरहरू सब नाश् भयाको।।53।।

मारीचले यति हुकुम् जब ताहिं सून्यो।

तेस्तो हुकुम् सुनि तहाँ मन भीत्र गून्यो।।

बिन्ती गर्यो सकल तेज् प्रभुको जनाई।

ख्वामित् भनेर मनले जय खुब् चिताई।।55।।

को सक्छ जित्न र ठुलो तिमि सूर गर्छौ।

यो सुर् लिया कुल समेत् तिमि आज मर्छौ।।

एक् बाणले म कन चार् सय कोस सार्या।

बालक् थिया त पनि भस्म सुबाहु पार्या।।57।।

तस्मात् तिमी पनि विरोध् मति यो न लेऊ।

सीता म हर्छु भनि आग्रह छाडि देऊ।।

सब् नष्ट हुन्छ तिमीले मति यस्ति लीया।

देख्यौ खर त्रिशिर दूषण मारि दीया।।59।।

नारद्जिका वचन सूनि म आज भन्छू।

ख्वामित् म ता हित चिताइ सदा रहन्छू।।

लौ मार रावण भनी वरदान माग्या।

ब्रह्माजिले र उहि सुर् प्रभु गर्न लाग्या।।61।।

मारीचले जब त बात् यति सब् बतायो।

झन् बात् सुनी बुझि त खुप् सित चित्त लायो।।

मारीचलाइ अनि रावण भन्छ हेरी।

सीता म हर्छु मृग भै कन जाउ फेरी।।63।।

जाऊ अवश्य म सिताजि हरेर लिन्छू।

बोल्यौ यहाँ कछु भन्या त म काटि दिन्छू।।

यस्तो हुकुम् गरि तहाँ जब बीच पार्यो।

मारीचले पनि तसै जिय आस मार्यो।।65।।

दौड्यो लिला पनि चरित्र विचित्र गर्दै।

सीताजिका नजिक गै कन ताहिं फिर्दै।।

सीतजिलाइ गरुँ मोह भनेर दाग्यो।

लीला गरी कन वरी परि चर्न लाग्यो।।67।।

एक् भिक्षुको रुप लि रावण आज आई।

हन्र्या छ दुष्ट तिमीलाइ स्वरुप् छपाई।।

चाँडो अवश्य तिमिले पनि रुप् छपाऊ।

एक् वर्ष सम्म छपि दिन् तिमिले बिताऊ।।69।।

छायासिताजि अति चित्र विचित्र मानी।

खेलाउँ तेस मृगलाइ भनेर ठानी।।

बिन्ती गरिन् रघुपते मृग आज देऊ।

खेलाउँछू अधिक जाति छ पक्रि लेऊ।।71।।

लक्ष्मण् रह्या तहिं सिता सित चौकिदारी।

मारीचलाइ प्रभुले पनि खुप् लघारी।।

मार्या तहाँ जब त दिक् बहुतै गरायो।

हे भाइ लक्ष्मण मर्याँ भनि छल् करायो।।73।।

तेस्तो कहाँ मृग थियो मृगरूपधारी।

मारीच राक्षस थियो र त आज मारी।।

ठाकुर्जिले तहिं गिराइ दिंदा करायो।

हे भाइ लक्ष्मण मर्याँ भनि छल् गरायो।।75।।

लक्ष्मण्जिका वचन सूनि सिता रिसाइन्।

आँसू बहुत् नजर देखि पनी खसाइन्।।

बोलिन् अवाच्य पनि लक्ष्मणलाइ ताहाँ।

भज्ली मलाइ भनि भन्छ कि आज याहाँ।।77।।

यस्ता वचन् सुनि ति लक्ष्मणजी रिसाया।

बोलिन् अवाच्य भनि भित्र मनै चिताया।।

धिक् चण्डि येति भनि खुप् सित चट्पटाया।

वन्देविलाइ रखवारि तहीं खटाया।।79।।

सन्न्यासि हुन् भनि बहुत् गरि भक्ित लाइन्।

पूजा प्रणाम् पनि गरी कन हर्ष पाइन्।।

बिन्ती गरिन् बस गुरो प्रभु फर्कि आई।

गर्नन् बहुत् प्रिय हजुर् कन चित्त लाई।।81।।

सीताजिले पनि भनिन् सब जो छ नाम् काम्।

सन्न्यासि जानि कन कत्ति न पारि छल् छाम्।।

सोधिन् तहाँ म पनि नाम्हरु सुन्न्न पाऊँ।

कुन् हो बताउ तिमिले पनि नाम ठाऊँ।।83।।

यस्ता वचन् सुनि अलिक् मनले डराइन्।

बात्ले त दुष्ट कन तृण् सरिको गराइन्।।

हे दुष्ट रावण अवश्य तँ आज मर्लास्।

ऐले जसै प्रभुजिका अघि याहिं पर्लास्।।85।।

सीताजीलाइ मन्ले चिह्िन कन मनमा मातृवत् बुद्धि गर्दो।

हात्ले मैले छुँदामा अनुचित छ भनी स्पर्श केही न गर्दो।।

आफ्ना नङ् सब् जमिन्मा धसि कन जमिनै जल्दि हात्ले उठायो।

सीताजीलाइ रथ्मा धरिकन दगुर्यो राम देखी छुटायो।।87।।

रावण् झन् वीर थियो अति झपट गरी हातमा खड्ग लीयो।

काट्यो दूवै पखेटा रिस सित र तहाँ भूमिमा पारि दीयो।।

बाधा पाई जटायू पृथिवितल गिर्या फेरि रथ्को तयारी।

जल्दी पार्यो र सीता लिइ कन पुगि गो दुष्ट ता सिन्धु पारी।।89।।

सीताजीलाइ लङ्का लगि कन मनमा मातृवत् बुद्धि गर्दो।

भित्री जुन् हो बघैंचा तहिं असल अशोक् वृक्षका नीच धर्दो।।

सेवा खुप् गर्न लाग्यो तर पनि मनमा माइले दुःख पाइन्।

हाराम् हा राम् जगन्नाथ् यहि वचन गरी राममा चित्त लाइन्।।91।।

यो बात् बोल्दिन गुह्य राख्छु म पनी मानुन् सिता हुन् भनी।

सीता निश्चय हुन् भन्या त रिसले लड्नन् रिपू थ्यैं पनी।।

यस्तो निश्चय मन् भयो प्रभुजिको लक्ष्मण् पुग्या झट् तहाँ।

सोध्या श्री रघुनाथले किन सिता छोडेर आयौ यहाँ।।93।।

फेर् उत्तर् प्रभुले दिया अनुचितै हो यो गर्यौ ता पनी।

छोड्नू कत्ति थियेन दुर्वचनले स्त्री हो भनी ता पनी।।

येती बात् गरि राम आश्रम विषे जल्दी कदम् ली गया।

देख्यानन् र सिताजिलाइ बहुतै शोक् गर्न लाग्दा भया।।95।।

यस्ता रित् सित सोधि सोधि रघुनाथ् ज्ञानै स्वरूपी पनी।

जस्तो मानिस गर्छ सोहि रितले हा मेरि सीता भनी।।

फिर्थ्या तेस् वनमा बडा विरहले सोध्या न पाई उसै।

यै बिच्मा वनमा त रथ् र धनुका देख्या अनेक टुक् तसै।।97।।

अज्ञान् कत्ति थियेन ता पनि तहाँ लीला नरैको गरी।

चिह्न्याको न नचिह्न्यै गरेर भगवान् भन्छन् अगाडी सरी।।

हे भाई धनु देउ दुष्ट मिलि गो मार्छू म बाणै धरी।

खान्या येहि रहेछ हेरि बुझियो पल्टेछ खुप् पेट् भरी।।99।।

सायुज्यै मुक्ति पाई स्तुति पनि बहुतै भक्ति रखेर लाई।

पौंच्या धाम्मा जटायू प्रभु पनि नरको ठिक्क लीला जनाई।।

वन् वन्मा फिर्न लाग्या विरह गरि गरी सोद्धछन् जाहिं ताहीं।

दोस्रा देख्न्या मिल्यानन् सकल वन ढुँढ्या एक् पनी काहिं नाहीं।।101।।

राक्षस्ले घेरियाको बुझि कन रघनाथ् भन्दछन् भाइलाई।

हे लक्ष्मण् आज देख्यौ अब बिच परियो निल्छ की हामिलाई।।

ठाकुर्जीका वचन् ई सुनि कन विनती ताहिं लक्ष्मण्जि गर्छन्।

हे नाथ् क्या डर् छ यस्को दुइ भइ दुइ हात् काटिद्यूँ याहिं मर्छन्।।103।।

उत्तर् श्रीरघुनाथले पनि दिया हाँसेर विस्तार् गरी।

सून्यो राम भनी तहाँ र मनले चिह्न्यो इनै हुन् हरी।।

ठाकुर्जी कन चिह्िनी खुस् अधिक भै विस्तार आफ्नू गर्यो।

हे नाथ् आज चिह्न्याँ हजुर्कन यहाँ पायाँ र सब् ताप् टर्यो।।105।।

राक्षस् भै कन फिर्दथ्याँ म रिसले सिर् इन्द्रजीले हर्या।

ब्रह्माको वरदान् थियो र म जियाँ इन्द्रादि सब् छक् पर्या।।

सीरै गै पनि यो जियो अब कसो गर्ला भनी खुप् दया।

आयो इन्द्रजिका र खान कन मुख् छाती विषे दी गया।।107।।

क्या बात् धन्य रहेंछु आज म प्रभो आस्रा गर्याथ्याँ जती।

रातोदिन् रटना थियो चरणको भै गो शरण्को गती।।

खाडल् खुप् गहिरो खनेर उसमा यो देह मेरो धरी।

पोली भस्म गराइ बक्सनु हवस् जान्छू म संसार् तरी।।109।।

हे नाथ् सीताजि मिल्निन् अब तिमि शबरी छन् जहाँ ताहिं जाऊ।

साह्रै भक्ती छ तिम्रा चरणकमलको ताप तिन्का छुटाऊ।।

येती बिन्ती जगन्नाथ् सित गरि जब धाम् त्यो गयो राम फेरी।

आश्रम्मा पौंचि दर्शन् शबरि कन दिया खुप् कृपा राखि हेरी।।111।।

विस्तार् सब् गुरु देखि सूनि गुरुका आज्ञा मनैमा लिई।

कैल्हे देख्छु हजूरलाइ भनि खुप् तन् मन् हजूर्मा दिई।।

पूजा नित्य हजूरको गरि यहाँ ख्वामित् बस्याकी थियाँ।

हे नाथ् आज दया भयो हजुरको प्रत्यक्ष देखी लियाँ।।113।।

नौ साधन् कि त भक्ित छन् ति नवमा पैल्हे त सत्संग हो।

पैल्हे साधन पो भयो पनि भन्या बाँकी रह्याका ति जो।।

आठ् साधन्हरु हुन् ति ता क्रमसितै मिल्छन् असल् सङ्गले।

सत्को सङ्ग भया सबै बनि गयो क्या हुन्छ कुन् सङ्गले।।115।।

मुक्ती भो आज तिम्रो अब फजिति छुट्या खूसि भै आज जाऊ।

मेरी सीता कहाँ छन् कछु खबर भया त्यो पनी सब् बताऊ।।

हूकुम् जस्सै सुनीथिन् तब तहिं बिनती गर्दछिन् क्या बताऊँ।

सर्वव्यापी हजुर्ले बुझि त नसकिन्या एक् रती छैन ठाऊँ।।117।।

पम्पा भन्नू तलाऊ पनि नजिक हुन्या ऋष्यमुक् पर्वतैका।

टाकूरैमा ति बस्छन् अति फजिति सही दिन् बिताई सँधैंका।।

बालीको डर् हुनाले तहिं बहुत बस्या बालि जाँदैन ताहाँ।

बालीलाई न जानू भनि कन छ सराप् सब् गर्याँ बिन्ति याहाँ।।119।।

क्या दुर्लभ् रघुनाथ् खुसी हुन गया जात्की अधम् भै पनी।

श्रीराम्का अघि देह छाडि कन पार् पौंचिन् सहज् तै पनी।।

ब्राह्मण् भै कन भक्ित गर्दछ भन्या उस्का त झन् क्या कुरा।

जो कोही पनि भक्ित भो भनि भन्या योगी ति हुन्छन् पुरा।।121।।